मान्सून आठवडाभर आधीच दाखल, पण तत्पूर्वी अवकाळी पावसाने महाराष्ट्राला झोडपले!

 सहसंपादक अनिल बोराडे 

पुणे: भारतीय हवामान खात्याने (IMD) वर्तवलेला अंदाज खरा ठरवत, नैऋत्य मान्सूनने (Monsoon) यंदा निर्धारित वेळेपेक्षा एक आठवडा आधीच, म्हणजेच २४ मे २०२५ रोजी केरळमध्ये (Kerala) धडक दिली आहे. मान्सूनच्या लवकर आगमनामुळे शेतकऱ्यांमध्ये (Farmers) उत्साहाचे वातावरण असले तरी, त्यापूर्वी महाराष्ट्रातील (Maharashtra) अनेक जिल्ह्यांमध्ये अवकाळी पावसाने (Unseasonal Rain) थैमान घातल्याने शेतीचे (Agriculture) मोठे नुकसान झाले आहे.

अवकाळीचा तडाखा आणि झालेले नुकसान:

गेल्या काही दिवसांपासून महाराष्ट्रातील विदर्भ, मराठवाडा, पश्चिम महाराष्ट्र, कोकण आणि उत्तर महाराष्ट्रासह अनेक भागांमध्ये वादळी वाऱ्यासह अवकाळी पावसाने हजेरी लावली होती. मे महिन्यात सलग आठ दिवस अनेक ठिकाणी जोरदार पाऊस कोसळल्याने नागरिकांना उन्हाळ्याऐवजी पावसाळ्याचा अनुभव आला. या अवकाळी पावसासोबत अनेक ठिकाणी गारपीटही (Hailstorm) झाली, ज्यामुळे शेतीत उभ्या असलेल्या पिकांचे आणि फळबागांचे अतोनात नुकसान झाले.

 * रब्बी पिकांचे नुकसान: कापणीस आलेल्या गहू, हरभरा, ज्वारी, बाजरी यांसारख्या रब्बी पिकांना (Rabi crops) या अवकाळी पावसाचा मोठा फटका बसला. शेतात कापून ठेवलेले धान पावसात भिजल्याने खराब होण्याची भीती व्यक्त होत आहे.

 * फळबागांना तडाखा: आंबा, द्राक्षे, केळी यांसारख्या फळबागांचे प्रचंड नुकसान झाले. आंब्याचे तयार झालेले आंबे गळून पडले तर ढगाळ हवामानामुळे आंब्यावर काळे डाग पडण्याची शक्यता निर्माण झाली आहे. द्राक्ष बागांनाही गारपिटीमुळे मोठे नुकसान झाले आहे.

 * इतर पिके: भाजीपाला आणि इतर उन्हाळी पिकेही या अवकाळी पावसाच्या तडाख्यातून सुटली नाहीत. अनेक ठिकाणी पिकांचे मोठे नुकसान झाले आहे.

 * वीज पुरवठ्यावर परिणाम: वादळी वाऱ्यामुळे अनेक भागांमध्ये वीजपुरवठा खंडित झाला, झाडे कोसळण्याच्या घटना घडल्या.

 * मानवी आणि पशुधन हानी: काही ठिकाणी वीज कोसळून मनुष्यहानी आणि पशुधनाचेही नुकसान झाल्याच्या दुर्दैवी घटना घडल्या आहेत.

हवामान बदलाचा परिणाम:

हवामान तज्ज्ञांच्या मते, मे महिन्यात अशा प्रकारचा व्यापक आणि जोरदार पाऊस अत्यंत दुर्मिळ आहे. वाढत्या जागतिक तापमानवाढीमुळे (Global Warming) आणि हवामान बदलामुळे (Climate Change) अशा अनपेक्षित हवामानाचा सामना करावा लागत असल्याचे दिसून येत आहे. अरबी समुद्रात कमी दाबाचे क्षेत्र निर्माण झाल्यामुळे महाराष्ट्रात हा मान्सूनपूर्व पाऊस झाल्याचे हवामान खात्याने म्हटले आहे.

आता मान्सूनची वाटचाल:

मान्सून केरळमध्ये दाखल झाल्यामुळे आता महाराष्ट्रातही लवकरच त्याचे आगमन होण्याची शक्यता आहे. हवामान खात्याने दिलेल्या माहितीनुसार, महाराष्ट्रात मान्सून ३ ते ५ जून दरम्यान दाखल होऊ शकतो. त्यामुळे अवकाळीने त्रस्त झालेल्या शेतकऱ्यांना आता नियमित मान्सूनच्या पावसाची आस लागली आहे, जेणेकरून त्यांना पेरणीच्या कामांना सुरुवात करता येईल. प्रशासनाने झालेल्या नुकसानीचे पंचनामे करून शेतकऱ्यांना तातडीने मदत देण्याची मागणी होत आहे.